Hiện nay, việc sử dụng mạng xã hội và các hoạt động mua sắm trên mạng đã trở nên rất đỗi quen thuộc với mỗi gia đình. Trẻ em cũng có xu hướng được tiếp xúc với công nghệ thông tin và mạng Internet sớm hơn. Và ở giai đoạn 6 - 10 tuổi, trẻ đã lớn hơn, nhận biết rõ hơn về tiền bạc và việc chi tiêu vì ở lớp các con đã được học về phép tính và tiền tệ. Tuy nhiên nếu con không được hướng dẫn cách sử dụng tiền hợp lý và không biết cách mua sắm trực tuyến phù hợp, cũng như không được dạy về các biện pháp bảo mật thông tin, con sẽ không chỉ tiêu tốn số tiền mình tiết kiệm được mà có thể gặp nguy hiểm.
Bố mẹ không nên ngăn cản con việc tìm hiểu Internet vì việc giám sát, cấm đoán chỉ thôi thúc thêm tính tò mò của trẻ. Các bố mẹ nên thông qua giáo dục đúng cách, trẻ mới có thể biết cách tự phòng vệ khi mua sắm online. Bởi vậy, thay vì máy móc cấm đoán, chúng ta nên lựa chọn cách trò chuyện, hướng dẫn con các kỹ năng tự bảo vệ mình trong môi trường mạng hiện nay, đặc biệt dạy trẻ biết cách bảo mật thông tin cá nhân.
Ở các nước phát triển trên thế giới, như nước Mỹ, lĩnh vực thương mại điện tử, đặc biệt là mua sắm trực tuyến rất phổ biến và cởi mở bởi tính tiện lợi và nhanh chóng của nó. Vì vậy chương trình Money As You Grow đã xây dựng riêng ột nội dung hướng dẫn giúp bố mẹ Mỹ có thể chỉ dạy các con về cách mua sắm trực tuyến và biết tự bảo mật thông tin cá nhân của mình. Sau đây là một số gợi ý theo phương pháp này để bố mẹ cùng tham khảo:
BỐ MẸ CẦN BIẾT ĐƯỢC CON THƯỜNG VÀO NHỮNG TRANG WEB NÀO:
Việc tiếp cận với Internet giờ đây rất đơn giản, không cần máy tính truy cập cầu kì, chỉ cần có một chiếc smartphone và kết nối wifi là trẻ có thể truy cập Internet dễ dàng. Vậy trẻ thường lên mạng để làm gì? Những bé nhỏ tuổi thường xem phim hoạt hình, clip ca nhạc thiếu nhi. Trẻ lớn tuổi hơn thì vào các trang game online, mạng xã hội như YouTube, Facebook, và thậm chí một số trẻ có thể vào các trang web đen, cũng như dễ bị thu hút bởi những trang web và ứng dụng bán hàng trực tuyến bạt ngàn, vô cùng đa dạng. Đôi khi, trẻ vô tình để mất tiền cho các website và ứng dụng đó khi tình cờ click vào “chấp nhận thanh toán”.
Bởi vậy, trước khi cho phép con sử dụng Internet, bố mẹ nên thống nhất với con về:
- Quy định thời lượng sử dụng mạng (con chỉ được sử dụng khi đã học xong bài, sau khi làm xong các việc cá nhân hàng ngày...), không dùng các thiết bị điện tử trong giờ ăn, giờ sinh hoạt chung của cả gia đình.
- Không trò chuyện với người lạ, không cung cấp thông tin cá nhân của mình và của gia đình cho người lạ hoặc những ai không tin tưởng.
- Không được để lộ mật khẩu các tài khoản của mình và của bố mẹ với bất kỳ ai (kể cả những người bạn tốt nhất của mình), trừ bố mẹ.
- Con cần hỏi ý kiến bố mẹ trước khi tải hay cài đặt các phần mềm hoặc làm bất cứ điều gì có thể gây hại đến máy tính, thiết bị điện tử hoặc ảnh hưởng đến quyền riêng tư của gia đình mình.
- Bố mẹ có quyền kiểm tra lịch sử truy cập các trang web và các ứng dụng mà con cài đặt.
Bố mẹ cũng nên kiểm tra những từ khóa mà con đang tìm kiếm trên mạng. Với những trẻ đã biết chữ, vì tò mò, hoặc có thể vì bạn bè rủ rê, các con có thể tìm thông tin, hình ảnh theo các từ khóa trên mạng. Những thông tin, hình ảnh mà con tìm được có thể sẽ có tác hại đến nhận thức của trẻ.
Đi kèm với đó, bố mẹ nên giải thích cho trẻ việc bố mẹ kiểm soát, biết được thói quen vào vào mạng của con như vậy là để bảo vệ con khỏi nguy hiểm trên mạng internet và chắc chắn không có một trang web không an toàn hay ứng dụng độc hại nào đó đã có được thông tin của con.
LÊN DANH SÁCH NHỮNG TRANG MUA SẮM TIN CẬY CON ĐƯỢC SỬ DỤNG:
1. Đầu tiên bố mẹ nên dành thời gian cùng ngồi MUA SẮM TRỰC TUYẾN CÙNG CON. Hoạt động này sẽ mang tới tác dụng:
- Trẻ sẽ biết vài trang web mua sắm an toàn cũng như hiểu được rằng việc mua sắm trực tuyến là tốt, tiện lợi khi con biết sử dụng đúng cách. Khi kết thúc việc mua sắm, Bố mẹ nên hướng dẫn trẻ biết cách đăng xuất để tránh mất tiền bởi những người dùng khác.
- Trẻ được hướng dẫn cách tìm kiếm mặt hàng, xem xét một giỏ hàng trực tuyến, nhập thông tin cá nhân, xác nhận thông tin đơn đặt hàng và lưu các trang hoặc email xác nhận mua hàng. Trước khi đặt hàng, trẻ cần đọc kỹ các điều kiện bán hàng, hướng dẫn mua hàng và đặt hàng để hiểu các quyền lợi và nghĩa vụ của mình khi mua hàng.
2. Tiếp theo nên THIẾT LẬP DANH SÁCH ỨNG DỤNG/WEBSITE MUA SẮM AN TOÀN cho bé. Bố mẹ nên lựa chọn những website tin cậy có đầy đủ thông tin về doanh nghiệp, chính sách bán hàng, các hướng dẫn và thông tin hỗ trợ khách hàng cụ thể. Nên chỉ cho trẻ lưu ý những điều sau:
- Chỉ mua hàng trên những website hợp pháp: Kiểm tra tính xác thực và hợp pháp của website thương mại điện tử thông qua Cổng thông tin quản lý hoạt động thương mại điện tử thuộc Bộ Công Thương tại địa chỉ http://www.online.gov.vn/
- Kiểm tra thông tin về nơi bán như: tên doanh nghiệp hoặc người bán, địa chỉ trụ sở giao dịch, thông tin liên hệ, số điện thoại cố định, đường dây nóng, email, các tài khoản hỗ trợ trực tuyến.
- Kiểm tra độ uy tín của nơi bán trên mạng trực tuyến: Có thể tham khảo ý kiến của bạn bè, người thân về độ uy tín; tìm kiếm thông tin liên quan về nơi cung cấp sản phẩm bằng các công cụ tìm kiếm với các từ khóa như: “công ty X”, “lừa đảo”, “bán hàng giả”…; đọc các đánh giá (review) của khách hàng - những người đã từng mua hàng trên website đó để có thêm thông tin.
- Nên ưu tiên các cửa hàng ghi rõ ràng thông tin để liên hệ như số điện thoại, địa chỉ mua và đổi trả hàng, thông tin chi tiết về sản phẩm.
QUY TẮC KHI CUNG CẤP THÔNG TIN CÁ NHÂN TRÊN MẠNG:
1. Bố mẹ cần quy định cụ thể rằng con không được cung cấp một số thông tin cá nhân trên mạng như:
- Ngày sinh
- Địa chỉ
- Số điện thoại
- Thông tin ngân hàng, thẻ tín dụng
- Địa chỉ trường học
Vì nếu con để lộ những thông tin này trên những website/ứng dụng không bảo mật, con sẽ gặp phải nhiều vấn đề như:
Ảnh hưởng tới cuộc sống thực tế như bị gọi điện, gửi email làm phiền, bị bắt cóc...
Bị lấy cắp những thông tin số ngân hàng hoặc số thẻ tín dụng. Kẻ trộm có thể sử dụng thông tin cá nhân để mở thẻ tín dụng hoặc tạo tài liệu giả mạo để lấy cắp tiền trong tài khoản.
2. Bố mẹ nên chỉ cho trẻ hiểu rằng không được tin hoàn toàn vào những quảng cáo qua email, bài viết hoặc các chia sẻ trên mạng xã hội rồi điền vào những trường câu hỏi cung cấp tên tài khoản, mật khẩu, thông tin cá nhân, thông tin tài chính khi đăng nhập vào các trang web/ứng dụng… Vì vậy bố mẹ nên đặt quy tắc là con không bao giờ trả lời email từ người lạ và không bao giờ nhấp vào những đường link quảng cáo hiện lên.
Việc bố mẹ học được cách tìm hiểu và làm bạn cùng con, đặc biệt khi hướng dẫn con cách sử dụng mạng Internet là việc rất cần thiết. Bởi trước thời đại bùng nổ thông tin và mạng Internet phủ sóng mọi nơi, việc tiếp cận bất cứ thông tin nào trực tuyến cũng cực kì dễ dàng. Và có lẽ ai cũng hiểu rằng, trên mạng không phải thông tin nào cũng được sàng lọc, không phải thông tin nào cũng bổ ích nếu không muốn nói là độc hại. Hơn nữa, việc bảo mật cũng như quyền riêng tư của những người tham gia Internet cũng rất hạn chế. Vậy nên bố mẹ hãy dành thật nhiều thời gian để chỉ dạy và theo sát trẻ khi các con tiếp xúc với mạng công nghệ thông tin hiện đại nhé.
