Gần đây, mạng internet đã trở thành nơi được nhiều bố mẹ chọn để tìm hiểu các thông tin về sức khỏe của trẻ vì rất nhanh chóng, dễ dàng và không tốn chi phí. Nhiều nhóm, trang Facebook là nơi để cung cấp thông tin, trao đổi giữa các bố mẹ hay giữa bố mẹ và các bác sĩ. Tuy nhiên, việc này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ nếu bố mẹ tin và áp dụng những thông tin sai lầm. Vì vậy, trước khi bố mẹ muốn tin tưởng một thông tin trên một trang web, một facebook nào đó hãy tự hỏi mình các câu hỏi sau:
️Thứ nhất, thông tin đó do ai phát ngôn, nguồn tham khảo ở đâu, có dựa trên bằng chứng và nghiên cứu không? Nếu thấy lời lẽ rất mùi mẫn, trường hợp của tôi, nhà bên cạnh nhà mình nghe thì đánh thẳng vào tâm lí của chúng ta luôn nhưng chẳng có dẫn chứng được nghiên cứu nào, nguồn bài báo của nghiên cứu đó thì tốt nhất là nên vuốt một cái, đỡ tốn thời gian đọc nhé.
Nhiều bài viết khác thì đưa và dịch rất nhiều thông tin từ các website nước ngoài, nói rằng bác sĩ này, bác sĩ kia phát biểu. Nhưng tiếng Anh, tiếng Việt hay tiếng Hy Lạp thì cũng có thông tin lá cải. Rất nhiều tạp chí nước ngoài cũng chỉ cần có tiền là đăng được những nghiên cứu đầu voi đuôi chuột. Nhiều người tự xưng là bác sĩ, chuyên gia nhưng thực tế lại chẳng có bằng cấp, kinh nghiệm lâm sàng gì cả, chỉ có vài chứng chỉ kiểu chuẩn bị cho việc học chính thức hoặc nghe tiếng Anh thì có vẻ oách nhưng thực ra là một chứng chỉ học online mấy tiếng là có. Càng là bác sĩ, chuyên gia uy tín càng không dám phát ngôn bừa bãi mà không dựa trên nghiên cứu, số liệu và kinh nghiệm lâm sàng. Vì thế, hãy truy xuất nguồn gốc thông tin, có phải là những bài báo, phát ngôn Tổ chức, Tạp chí uy tín như Tổ chức Y tế thế giới, Hiệp hội Nhi khoa Hoa kì không? Có dựa trên nghiên cứu không? Bác sĩ, chuyên gia đó có bằng cấp, kinh nghiệm làm việc thế nào, được đánh giá thế nào? Và bố mẹ hãy lưu ý, trong y học, nguồn ít tin cậy nhất chính là phát ngôn của các chuyên gia. Các bác sĩ tập hợp thành các Hiệp hội để đảm bảo thông tin được sàng lọc, thẩm định tốt nhất, không bị ảnh hưởng bởi cá nhân.
️Thứ hai, thông tin đó có được dịch/ viết lại đúng như nguyên văn hay ý hiểu của phát ngôn gốc không? Nhiều bài viết tự xưng là dịch từ một nghiên cứu nước ngoài nhưng lại dịch kiểu nửa vời, bỏ mất phần lưu ý hay là những trường hợp nghiên cứu, áp dụng. Chưa kể để đọc và hiểu được nghiên cứu với rất nhiều thông tin chuyên sâu đó còn cần những người có chuyên môn, những người khác đọc và dịch thường sẽ sai lệch thông tin. Như bản thân Mầm Nhỏ có những lúc phải đọc thông tin từ các nghiên cứu cũng hoa mắt, chóng mặt và phải nhờ các bác sĩ có chuyên môn giải thích các thuật ngữ, thông tin chuyên sâu thì mới hiểu sơ sơ bài báo đó là như thế nào. Nên với một bài dịch bài báo nghiên cứu mà không phải là một người có chuyên môn dịch, chỉ là ai đó biết tiếng Anh thì khó mà hiểu đúng nghiên cứu đó. Chưa kể nhiều vấn đề còn đang trong thời gian tranh cãi thì mỗi bài báo nghiên cứu sẽ chỉ nói đến một khía cạnh của vấn đề chứ chưa phải là toàn bộ câu chuyện.
️Thứ ba, có động cơ nào đằng sau việc đưa thông tin không? Ví dụ, nhiều trang bán sữa hạt đưa rất nhiều thông tin sai lệch về sữa bò, gieo rắc nỗi sợ hãi và tẩy chay sữa bò để bán sữa hạt. Nhiều người đưa thông tin vaccine không an toàn, nguy hiểm để bán các loại sản phẩm tăng cường hệ miễn dịch, thực phẩm tự nhiên… mà chẳng có ai kiểm chứng có tác dụng hay không. Nhiều trang dọa dẫm ăn thực phẩm GMO sẽ bị mọc lông như khỉ, chết sớm… để bán thực phẩm mang danh organic với giá cắt cổ. Hãy tỉnh táo khi đọc những thông tin có vẻ rất tâm huyết, rất vì tình yêu trẻ con nhưng lại theo kiểu dọa dẫm như thế.
️Thứ tư, nếu đó là một thông tin rất mới, trái ngược với những cái đang phổ biến thì cứ bình tĩnh nghe ngóng đã. Đừng để kiểu suy nghĩ như bác sĩ ăn tiền, ngành Y tế làm việc vớ vẩn ảnh hưởng đến việc nhận định thông tin của bạn. Thuyết âm mưu nghe rất hấp dẫn. Nhưng ngành Y tế sinh ra là để cứu người, không phải để hại người. Những bê bối trong ngành Y chắc chắn là có, nhưng những bê bối liên quan trực tiếp đến những cái phổ biến, sát sườn với đời sống thì khả năng xảy ra vô cùng thấp, nhất là những phát ngôn từ WHO hay AAP. Nếu thông tin bạn nghe kiểu rất chắc chắn thì cũng nên nghi ngờ nhé, trong ngành y sự bất định với tỉ lệ % là bao nhiêu, hiếm có cái gì mà 100% lắm.
️Thứ năm, nếu mình tin và áp dụng theo những thông tin đó, có hậu quả gì không, nếu có thì ai phải chịu trách nhiệm. Nếu các bố mẹ xác định không tiêm vaccine thì hãy tự hỏi nếu con bị bệnh đó thì các biến chứng sẽ như thế nào, sẽ phải cho con chữa trị như thế nào? Nếu xác định không dùng hạ sốt dù con có sốt cao đến thế nào chăng nữa thì trước hết hãy tìm hiểu biến chứng và tác hại nếu sốt trên 42 độ và các bệnh nền có thể gây sốt là gì. Hãy chuẩn bị cả về tâm lí lẫn tiền bạc trước khi nghe theo những thông tin không chính thức trên mạng nhé.
Cuối cùng, nếu cảm thấy trả lời các câu hỏi trên quá khó thì bạn không có khả năng để đọc và thẩm định thông tin trong các bài viết trên các Facebook, hội nhóm đâu. Chúng ta thường bị những bài viết đánh vào cảm xúc làm cho hoảng sợ, tin tưởng mà ít khi truy xuất độ tin cậy của thông tin. Nếu bạn không đủ tỉnh táo để thắc mắc về độ tin cậy của các bài viết vô danh trên mạng thì đừng tham gia vào để có những lựa chọn sai lầm và tốn thời gian. Hãy tìm hiểu và đọc kĩ các thông tin từ các nguồn đáng tin cậy như sách của các bác sĩ uy tín, thông tin từ bộ Y tế và làm theo để mẹ khỏe, con vui nhé!
Loading
